De wijsheid uit de Polynesische cultuur is iets wat ons als watermensen blijft inspireren. Zij waren degene die het surfen van vandaag de dag hebben bedacht en wist ver voor de Europese ontdekkings eeuw over de grote oceaan te reizen. Wat misschien nog fascinerender is dan de reizen zelf, is hoe de Polynesiërs daar kwamen.
Tijdens het zeilen op open zee in hun uitgeholde kano’s, navigeren Polynesiërs door de sterren en alle elementen om hen heen te gebruiken. Naast het volgen van het pad van de sterren, konden de navigators de stromingen en golfpatronen lezen om hun richting en richting te bepalen.
In onderstaand sterren kompas van Nainoa Thompson, een meester in sterren navigatie, kun je zien hoe Polynesiërs de hemel in overeenkomstige kwadranten verdeelden. Wanneer een ster op een bepaald punt aan de horizon opkomt, zal hij uiteindelijk in het tegenovergestelde kwadrant gaan van waar hij oorspronkelijk opkwam.
Neem bijvoorbeeld de opkomende zon in Hikina (het oosten). Als je midden op de oceaan uitvaart rond de evenaar, kan een navigator bij elke zonsopgang zien welke richting het oosten is.
Op dezelfde manier weet de navigator bij elke zonsondergang waar de zon de horizon kruist, Komohana of het westen is. Hij hoeft echter niet tot zonsondergang te wachten om te weten welke richting het westen is, aangezien hij vanaf het moment dat hij de zon in het oosten zag opkomen, onmiddellijk kan onderscheiden welke richting het westen is door 180° achter zich te kijken. Vanuit deze twee richtingen kan hij dan zowel het noorden als andere punten op het kompas onderscheiden en de kano op de juiste koers houden. ‘s Nachts kan een navigator een groep sterren bekijken die aan de oostelijke horizon verschijnen – en vanaf die locatie zien in welke richting de kano kijkt en vaart.
Naast de sterren konden de navigators ook stromingen en golfpatronen gebruiken om hun richting en koers af te leiden. Door de ritmische beweging van de boot te voelen – in plaats van naar de golven te kijken – kan een navigator zien uit welke richting een deining de boot doet schommelen. Aangezien de deining van de oceaan seizoenspatronen volgt, kan de navigator het schommelen van de boot gebruiken om de koers en richting van de boot overdag of bij een bewolkte hemel te bepalen.
Er wordt zelfs gezegd dat meester-Polynesische zeevaarders hun ogen konden sluiten en vijf verschillende deiningen konden onderscheiden die allemaal zachtjes de boot deden bewegen- en eenvoudig aan een verandering in beweging konden zien of hun koers van koers was afgedreven. Voor mij is dit het toppunt van watermanschap.
Wil je meer weten over de zee, over het water? Wees welkom bij onze aanstaande Water Awareness Clinic van as woensdag 24 mei 2023 van 17 – 21u bij Boca Grandi (Kijkduin). Lees voor meer info, deze blog.
Geschreven door waterman Marcello Verkerk, trainer/coach van Vaaren.
